Iskani niz je bil najden v DRUGI VSEBINI:
biti plat zvona
1.) počutiti se ogroženega in pozivati k ukrepanju; bližanje nevarnosti (resnične ali namišljene ali navidezne); opozarjati okolico na kakršno koli nevarnost;
(izvor rekla je iz podeželja, kjer so zaradi nevihtnih oblakov (ki so prinašali točo, orkanski veter in opustošenje) zvonili v vseh cerkvah z vsemi zvonovi, da bi z božjo pomočjo odgnali oblake in grozečo nevarnost; pogosto se je dogajalo, da je mežnar zamudil in pričel zvoniti, ko je toča že klestila po pridelkih ali pa je bilo neurja že konec)
Primer:
-zvoniti po toči = prepozno ukrepanje ali reagiranje; opravičevanje in pojasnjevanje po nesreči; škoda je že storjena in ne da se pomagati;
-bili so plat zvona v vseh cerkvah pa ni nič pomagalo, toča je vse stolkla in drevje je bilo polomljeno;
2.) uporaba v prenesenem pomenu za pretečo nevarnost; -ob novici so se vsi časopisi dvignili in začeli biti plat zvona;
biti po jusu
biti primeren, ustrezen veljavnim merilom, kakovosten
da je "nekaj" po jusu pomeni tudi kakšno stvar, ki je bila popularna v nekdanji državi, bila proizvedena v Jugoslaviji ali izvira iz njenih časov.
JUS = Jugoslovanski standard. Katalog standardov je l. 1964 objavil Jugoslovanski zavod za standardizacijo.
Ni ravno po jusu, ampak podarjenemu konju se ne gleda v zobe.
Samo še moja mati po jusu kupuje, ostalo več ali manj s kamiona pade.
Ta navada je po jusu
Ti kozarci so še po jusu
b) uporablja se tudi v negativni logiki. "Kako se imaš?" "Bolj po JUSu." = Još Uvek Slabo
biti pripraven kot gnojne vile za v varžet
Varžet pomeni žep. Kot bi hoteli gnojne vile v žep stlačiti. Se uporablja za osebe, ki so pri nekem opravilu skrajno nepripravne in nerodne.
Stopnjevano: kot frišen drek za ribat (vir) (ribanje kot rezanje ali strganje na ribežnu)
biti spran
Izraz "spran" se je ok. 2010 uporabljal za označevanje občutka "utrujenosti" zaradi intentivnega, tudi več dni zapored dolgega žuranja, ki je vključevalo tudi uživanje drog, ki so te malo "odnesle".
biti tišast
vsiljevati svoje mnenje, biti neučakan
___
Ta gorenjski izraz se uporablja tudi pri označevanju snubcev. Na Gorenjskem pravijo, da mora biti fant tišat, da osvoji dekle, to pomeni, da mora biti vztrajen, da se mora zanjo ves čas potegovati in mu mora biti pač dovolj do nje, da ga njeno zavračanje ne odvrne in ne prizadene, da jo zasipa z manjhnimi pozornostmi ipd. Beseda izhaja iz glagola tiščati, ki se na Gorenjskem izgovori tišati.
biti v elementu
Primer: "Ne veš, kako lepo poje, kadar je **v elementu**!" = kadar se dobro počuti, kadar lahko pride do izraza njegovo bistvo, njegova prava narava.
Element ali prvina pomeni sicer osnovni sestavni del, v zgoraj navedeni rabi pa korenini v štirih osnovnih življenjskih elementih: zemlja, zrak, voda, ogenj. Če rečemo:
Riba lahko živi v svojem elementu, mislimo s tem: v vodi. Zato:
počuti se kot riba v vodi - za razliko od:
počuti se kot riba na suhem
Riba v vodi veselo plava, živi, to je njen element.
Tudi človek, ki se znajde v sredini, kjer se dobro počuti (med prijatelji, najbližjimi, med ljudmi, ki ga imajo radi) ali pa se ukvarja z nečim (delom, konjičkom), kar ima zares rad, je razpoložen in lahko pokaže vse svoje talente, sposobnosti. Tedaj je, skratka, v elementu.
biti visok
Ošabnost, oholost, vzvišenost, nadutost, napušnost - same nekreposti, ki tudi med mladimi niso priljubljene. Kdorkoli se prevzame, je poln samega sebe, postane visok. In če te taka oseba visokostno zavrne, jo lahko pospremiš s pikro izjavo: "Smo pa visoki ..."
Na isti pomen cilja tudi izraz, da je nekdo "zrasel", ali da je treba nekomu "tako v oči gledati" (pri tem pogledamo nekam v nebo, kot bi iskali obraz te visoke osebe).
biti v riti
Še eden iz množice analnih izrazov, ki ne obetajo nič dobrega. Če smo v riti, se počutimo slabo, smo v slepi ulici, ne vidimo luči na koncu tunela, smo pritisnjeni ob zid, nemočni, ...
Sem čisto v riti.
Primerjaj s taborniško šalo iz začetka šestdesetih let:
Semenčice korakajo. Poveljnik stopi naprej in povoha: »Izdaja! V riti smo!«
biti v zosu
kulinarična fraza za: biti v stiski, biti v neugodnem položaju
Omaka (pogov. zos) je s svojo lepkostjo, gostljatostjo in neopredeljivo barvo dobra prispodoba za nepregledno, zagatno situacijo, v kateri se je težko znajti in poiskati izhod iz nje. Tudi če nam to uspe, smo od zosa zapackani.
Če nam Angleži pripravijo drugo fronto - potem smo v hudičevem zosu. (Edvard Kardelj, 14. 6. 1942)
V zosu lahko obsedimo, vanj lahko pademo (in upamo, da nas bo kdo potegnil ven), lahko pa se cmarimo celo v lastnem zosu (pri čemer imamo v mislih sok, ki ga odda meso v paci, in ne omake). Posebnost položaja navadno niansiramo: biti v lepem zosu, hudičevem zosu, v istem zosu ...
> biti v dreku
ena smrdliva gnida besi