καθ-ίστημι

καθ-ίστημι in κατίστημι in καθ-ιστάνω in καθ-ιστάω

G.: trans. fut. καταστήσω || aor. κατέστησα || pass. aor. κατεστάθην || fut. κατασταθήσομαι || med. fut. καταστήσομαι || aor. κατεστησάμην || intr. καθίσταμαι || fut. καταστήσομαι || aor. κατέστην || pf. καθέστηκα || pf. pl. καθέσταμεν ... || plpf. καθε(ι)στήκειν || plpf. pl. καθέστασαν || fut. καθεστήξω || ion. praes. κατίστημι || ion. pf. κατέστηκα || ion. pf. 3. os. pl. κατεστέασι || ion. pt. praes. κατεστεώς || plpf. 3. os. sg. κατεστήκεε || impf. 3. os. pl. κατιστέατο || pf. pass. 3. os. pl. κατεστέαται || adi. verb. καταστατέον

I. trans.

1. act.

a) dol postavim, posadim, postavim na kaj, pripeljem, spravim kam
1 act.
        • τινά, τί
        • εἰς Ἰωνίαν
        • ἐπὶ τὰ ὅρια
        • πρὸς τὴν οἰκίαν spravim domov
        • Πύλονδε pripeljem v Pilos
        • νῆα usidram, zasidram
        • εἰς κρίσιν, εἰς δίκην, εἰς ἀγῶνα postavim, pokličem pred sodnike, pokličem na odgovor, zatožim
        • ἐμαυτὸν εἰς κρίσιν pridem pred sodišče
        • φάλαγγα postavim v bojni red, postavim v bojno razporeditev
        • εἰς τὸ φανερόν τινα spravim v javnost, proslavim
        • σκοπούς (raz)postavim ogleduhe
        • εἰς τοὺς ἀρχικούς prištevam med
        • ποῖ δεῖ καθιστάναι πόδα kam naj postavim nogo
2 pass.
        • εἰς ἑκάτερα τὰ ἰσχυρότατα καθίσταμαι dosežem v obeh ozirih najvišjo stopnjo

b) postavljam koga za kaj, nameščam koga za kaj, delam (naredim) koga za kaj, volim koga za kaj
1 act.
        • τινὰ ὕπαρχον
        • τινὰ τύραννον
        • τινὰ βασιλέα
        • ψευδῆ γ' ἐμαυτὸν οὐ καταστήσω πόλει nočem stati pred mestom kot lažnivec
        • ἐπὶ πολλῶν, ἐπὶ πᾶσι postavljam nad koga (kaj) NT
        • τινά nastavljam
        • τὴν εὐλογίαν φανεράν pojasnim, razjasnim, razbistrim
        • ἐντιμότερόν τινα bolj častim
2 pass.
        • κυβερνᾶν κατεστάθη postavljen je bil za krmarja
        • ἀρχιερεὺς εἰς θυσίας καθίσταται je postavljen, da daruje daritve NT

c) spravljam v kak položaj, spravljam v kakšno stanje
1 act.
        • εἰς φόβον spravljam v strah, strašim, navdajam s strahom, vlivam strah komu
        • εἰς ἀπορίαν spravljam v zadrego
        • ἐν ἀκινδύνῳ spravljam v varnost, zavarujem
        • εἰς ἐρημίαν φίλων spravim ob vse prijatelje
        • τινὰ κλαίοντα spravim v jok
        • τινὰ φεύγειν spravim v beg, poženem v beg
        • κατέστησαν ἐς ἀλκὴν μηδένα τρέπεσθαι so povzročili, da se ni nihče postavil v bran
2 pass.
        • ἁμαρτωλοὶ κατεστάθησαν postali so grešniki NT

2. med. postavljam si (sebi), svoje stvari, odredim, uredim sebi v prid, izberem, izvolim si
        • τύραννον, ἄρχοντας
        • τὴν ζόην ἀπό τινος preživljam se s čim

II. intr.

1.

a) postavljam se kam, pridem v, stopim na kaj, stopim pred koga, nastopim kot govornik
        • ἐπὶ τὸ πλῆθος
        • καταστάντες ἐπὶ τοὺς ἄρχοντας ko so prišli pred oblastnike
        • εἰς τάξιν postavim se v bojni red, postavim se v bojno razporeditev

b) pf. stojim, postavljen sem, obstojim
        • φυλακὴ καθειστήκει je bila postavljena
        • καθίσταμαι ἔκ τινος sestojim iz česa, sestavljen sem iz česa, sestavlja me kaj (kdo)

2.

a) dospem, pridem kam
        • ἐς Ῥήγιον
        • εἰς τὴν βασιλείαν zasedem prestol
        • εἰς τὴν βουλείαν dosežem dostojanstvo svetovalca, postanem svetovalec, postanem član bule
        • εἰς οὖρον pridem v ugoden veter

b) pridem v kako stanje
        • ἐν τῷ ἀσφαλεῖ sem na varnem
        • ἐν κινδύνῳ sem v nevarnosti
        • ἐν δείματι loteva se me strah
        • ἔμφρων pridem k zavesti, pridem k pameti
        • εἰς φυγήν spustim se v beg
        • εἰς τὸ δέον pridem v red, pridem na pravi tir
        • εἰς μάχην spustim se v bitko, začnem bitko
        • εἰς λόγους pridem v pogovor, začnem (načnem) pogovor
        • καθίσταταί τι εἰς ἄμεινον nekaj se obrača na bolje
        • καταστάντων εὖ τῶν πραγμάτων če se njim položaj izboljša, če se njihove razmere dobro uredijo
        • θυμός τινι κατέστη nekdo je okreval
        • ἐπί τινι καθίσταμαι pretim, grozim komu

3.

a) trdno stojim, ustalim se
        • εἴ που κατασταίη

b) umirim se, poležem se
        • θόρυβος

c) pogosto = εἶναι sem, obstajam
        • ἔνθα μὴ καθεστήκη δέος kjer ni nobenega strahu
        • ἄπαρνος καθίσταμαι tajim
        • φονεύς morilec sem
        • ἐραστὴς καθίσταμαι ljubimec sem
        • φύλαξ πιστὴ κατέστης postala si (bila si) zvesta čuvajka

č) pf. sem, nahajam se (v kakem stanju)
        • ὅποι καθέσταμεν kam sva prišla in kje sva se ustavila
        • τίνι τρόπῳ καθέστατε kaj vas je prignalo sem?

4. pt. pf.
        ➞ pt. pf. act. καθεστηκώς 3 ki trdno (čvrsto) stoji, obstoječ, veljaven, običajen
        ➞ pt. pf. act. καθεστώς 3 ki trdno (čvrsto) stoji, obstoječ, veljaven, običajen
        ◊ subst. pt. pf. act. neutr. pl. καθεστῶτα, τά obstoječe razmere, sedanje razmere; namenjena usoda
        • οἱ καθεστῶτες νόμοι obstoječi zakoni, veljavni zakoni
        • ἡ καθεστηκυῖα ἡλικία moška doba
        • ἀεὶ καθεστῶτος ker je vedno veljavno to načelo, ker je običajno
        • μάντις τῶν καθεστώτων prerok (namenjene) usode

Vir: Vzorčna baza za novi grško-slovenski slovar (Z-Κ) - Matej Hriberšek in sodelavci: Bobovnik, Božič, Kuntner, Pintarič, Poljšak Kus, Skubic, Valijev

Komentiraj slovarski sestavek