κατα-λαμβάνω

κατα-λαμβάνω

G.: fut. καταλήψομαι || aor. κατέλαβον || pf. κατείληφα || pf. pass. κατείλημμαι || aor. pass. κατελήφθην || ion. fut. καταλάμψομαι || ion. pf. act. καταλελάβηκα || ion. pass. pf. καταλέλαμμαι || ion. pass. aor. κατελάμφθην

A. act.

1.

a) zgrabim, primem
        • νῶτα

b) zasedem, osvojim
        • ἀκρόπολιν, πάντα φυλακαῖς

c) utaborim se
        • στρατόπεδον

č) dobim, prevzamem (vrhovno poveljstvo v svoje roke)
        • τὰ πράγματα

2.

a) dosežem, zadenem, dohitim, ujamem
        •

b) zalotim, zasačim, najdem
        • τινὰ λελυμένον
        • περιπατοῦντα
        • ἐπ' αὐτοφώρῳ
        • μάχην pridem ob pravem času k bitki

c) o dogodkih, sreči, nesreči in drugih nezgodah zgrabi me kaj, (po)loti se me kaj, zadene me kaj, prizadene me kaj
        • σκοτία με tema me objame
        • συμφορά, νοῦσος, κίνδυνος, πάθος με καταλαμβάνει zadene me, zaloti me nesreča, bolezen, nevarnost, trpljenje
        • κατειλημμένος εἰμὶ ἐν ἀνάγκαις zabredel sem v stiske in nadloge

č) pos. intr. pripetim se, zgodim se, nastanem
        • κατὰ τὴν καταλαβοῦσαν συμφορήν zaradi nesreče, ki jih je zadela
        • πόλεμος καταλαμβάνει nastane vojna, izbruhne vojna
        ○ subst. n. pl. καταλαβόντα, τά dogodki, nastala nesreča

d) pogosto impers.
        • καταλαμβάνει με = συμβαίνει μοί
        • κατέλαβέ με στρατεύεσθαι slučajno sem šel na vojno
        • ἕνα κατέλαβε ἀποθανεῖν primerilo se je, da je eden umrl
        • καταλελάβηκε ἐμέ τοῦτο ἐς ὑμέας ἐκφῆναι čutil sem se primoranega povedati vam to

e) duševno
1 zgrabim, umevam, doumem, doumevam, razumem
        • NT
2 spoznam
        • τὶ διά τινος

3. krepko držim, zadržujem, oviram
        • δύναμιν
        • πῦρ
        • διαφοράς poravnam spore ali nasprotja
        • ἐρίζοντας pomirim
        • ὁ θάνατος καταλαμφθεὶς ἐσιγήθη vest o umoru so potlačili in prikrili
        • ἐμαυτόν krotim se, brzdam se
        • τινὰ ὅρκοις vežem s prisego
        • σπονδαὶ κατειλημμέναι potrjena zaveza
        • τὰ ἐν τῷ στρατοπέδῳ ἔτι βεβαιότερον κατέλαβον razmere v vojni (= oligarhijo) so še bolj utrdili

B. med.

1. osvojim si kaj, ukvarjam se prej s čim, bavim se prej s čim, prej pripovedujem

2. vem, vidim, spoznam
        • NT

Vir: Vzorčna baza za novi grško-slovenski slovar (Z-Κ) - Matej Hriberšek in sodelavci: Bobovnik, Božič, Kuntner, Pintarič, Poljšak Kus, Skubic, Valijev

Komentiraj slovarski sestavek